Retinoid là gì? 80% phụ nữ đang dùng retinoid sai cách

1. Retinoid là gì?

Retinoid là tên gọi chung của vitamin A và các dẫn xuất có cấu trúc hoặc chức năng tương tự vitamin A. Retinoids có 2 dạng bôi và uống. Retinoids dạng bôi có tác dụng điều trị mụn và chống lão hoá. Do tính chất phức tạp, Retinoid dạng uống cần phải có sự chỉ dẫn của bác sĩ trước khi sử dụng.

Công thức cấu tạo phân tử Retinol

2. Cách retinoid hoạt động trên da

Các dạng của retinoid

Retinoids có nhiều loại. Mỗi loại lại có những tác dụng khác nhau. Nhưng tựu chung, tất cả các loại khi sử dụng đều có một mục đích là mong muốn chuyển hoá thành Retinoic Acid để đạt tác dụng hiệu quả cao. 

• Este retinoid: có tác dụng yếu nhất trong gia đình retinoid, nên phù hợp với người mới bắt đầu sử dụng hoặc có làn da nhạy cảm.
• Adapalene: làm dịu da bị viêm nên rất hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá.
• Tretinoin (hay retin-A): hoạt động nhanh hơn đáng kể so với retinol vì không cần chuyển đổi trong da, chỉ được kê theo toa.
• Retinol: có ít tác dụng phụ hơn tretinoin(được kê theo toa), nó chuyển đổi theo cấp độ tế bào của da nên cần nhiều thời gian hơn để có kết quả rõ rệt.
• Isotretinoin (hay Accutane): được dùng để điều trị tình trạng mụn nghiêm trọng nhưng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ.

Lựa chọn Retinoid phù hợp

Retinol và Tretinoin được nhắc đến nhiều nhất ở đây là bởi các phái sinh khác của Retinoid đều không có tác dụng rõ rệt, mạnh mẽ và cũng không phổ biến như hai phái sinh này. 

• Retinol: là lựa chọn của số đông mọi người vì ở nước ngoài Retinol ko cần đơn của bác sĩ và khả năng gây kích ứng thấp hơn Tretinoin. Ai mới sử dụng và muốn thử thì nên bắt đầu từ Retinol trước rồi chuyển qua Tretinoin sau cũng đc. Retinol thì cũng phải trải qua bước chuyển hoá để thành Retinoic Acid nhưng ngắn hơn các loại Retinyl Esters. Ước chừng Retinol nhẹ hơn Tretinoin 20 lần. 
• Tretinoin: Là sự lựa chọn tối ưu cho mọi người vì nó chính là Retinoic Acid ko phải trải qua quá trình chuyển hoá gì cả nên ko lo vụ pH. Nó cũng là dạng Retinoids mạnh, gấp khoảng 20 lần Retinol. Điều này có nghĩa là nếu bạn sử dụng 0.025% Tretinoin thì tương đương với 0.5% Retinol. Tretinoin này ở nước ngoài khó kiếm vì phải có đơn của bác sĩ còn ở Việt Nam thì mua rất dễ ở các hiệu thuốc. Tuy nhiên dạng này mạnh và có thể gây nên một số dấu hiệu kích ứng ban đầu như khô đỏ, rát, bong tróc… Vậy nên lời khuyên cho các bạn mới sử dụng Tretinoin là sử dụng ở nồng độ thấp trc tầm 0.025% và sử dụng cường độ thấp 2-3 lần 1 tuần. Khi da đã quen thì tăng dần nồng độ lên 0.05%, 0.1% và cường độ lên có thể là hàng tối nếu da chịu đc. Bạn cũng nên có một quy trình dưỡng da tốt, bôi kem chống nắng đều đặn cho da khoẻ mạnh giảm thiểu các tác dụng phụ của Tretinoin.

3. Công dụng của retinoid đối với làn da

Mờ thâm, giảm sẹo

Vết thâm sẹo mụn nếu không được chữa trị kịp thời sẽ tồn tại dai dẳng, không biến mất. Nhờ khả năng kích thích hoạt động và quá trình tái tạo da, Retinoid còn là một phương pháp hữu hiệu trị vấn đề da không đều màu. Sử dụng Retinoid giúp giảm thiểu các vết thâm, nám do ảnh hưởng của tia cực tím, cải thiện sẹo mụn. Làn da của bạn sẽ trở nên mịn màng, sáng và đều màu hơn. 

Chống lão hóa

Tretinoin là sản phẩm Retinoids đầu tiên được FDA Mỹ công nhận khả năng chống lão và giảm thiểu các dấu hiệu lão hóa. Tretinoin hoạt động chống lão hóa bằng cách hạn chế sự hình thành các enzymes làm suy yếu collagen, giúp da tăng cường sản sinh collagen, giảm thiểu nếp nhăn, kích thích tuần hoàn máu và sự hình thành các mạch máu mới, cho da hồng hào khỏe mạnh. Do đó, khi sử dụng tretinoin, lớp hạ bì trở nên dày và hoạt động khỏe hơn, bề mặt và độ đàn hồi của da cũng được cải thiện và trẻ hóa. Ở dạng yếu hơn như Retinol, tuy công dụng không được rõ rệt như Tretinoin nhưng tác dụng chống lão hoá vẫn có. Nếu sử dụng ở nồng độ cao và đúng cách thì cũng không thua kém gì Tretinoin.

Làm đều màu da

Retinoid còn là một phương pháp hữu hiệu trị vấn đề da không đều màu. Retinoid giúp tăng tốc độ sản sinh tế bào mới, làm dày hơn các lớp dưới da nhờ việc tăng sinh collagen và eslatin. Làn da mới, tươi trẻ và khoẻ mạnh hơn sẽ thay thế lớp da cũ chứa melanin. Những làn da cần phục hồi do bị thương tổn bởi tia UV hay chứng tăng nhiễm sắc tố da thì phải cầu cứu Retinoid ngay thôi!

4. Cách sử dụng Retinoid

Thứ tự sử dụng retinoid trong quy trình dưỡng da 

• Cách 1: Rửa mặt -> Toner -> Serum -> Retinoids (đợi 20 phút) -> Cream
• Cách 2: Rửa mặt -> Toner -> Serum -> Cream -> Retinoids

Nếu da yếu hoặc nhạy cảm, không nên kết hợp retinoid với AHA/BHA hoặc Vitamin C nồng độ cao trong một quy trình dưỡng da vì có thể khiến da kích ứng. Để đạt hiệu quả cao nhất, bạn có thể tách ra, dùng Retinoids vào buổi tối và AHA/BHA hoặc vitamin C vào ban ngày, hoặc chia ra dùng xen kẽ cách ngày. Như thế, hai hoạt chất này sẽ không đối chọi nhau.

Với da khoẻ, có thể chịu được acid và Retinoid trong cùng 1 quy trình, có thể tham khảo các bước sau: 

• Rửa mặt

• Toner

• AHA/BHA (đợi 20-30 phút)

• Serum

• Retinoid

• Kem dưỡng

Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ khi thực hiện cách này vì có thể khiến da bị kích ứng.

Nồng độ sử dụng Retinoid

• Nồng độ Retinol hiện có trong mỹ phẩm: 0.01%, 0.03%, 0.1%, 0.5% cho đến 1%.
• Nồng độ Tretinoin hiện có trong mỹ phẩm: 0,025% – 0,05% – 0,1%.

Lượng dùng Retinoids chỉ cần bằng một hạt đỗ là đủ cho cả mặt. Khi mới sử dụng, bạn nên thử với Retinol trước bởi Tretinoin với công dụng lớn gấp 20 lần Retinol có thể gây một số tác dụng phụ như da khô, bong tróc hoặc rát. Trong quá trình sử dụng nếu thấy các dấu hiệu này bạn nên giảm tần suất sử dụng. 

Lựa chọn nồng độ retinoid phù hợp cho da

Nếu apply retinoids quá “yếu”, da sẽ gần như không có cải thiện rõ rệt, còn nếu dùng retinoids quá “mạnh”, da sẽ dễ bị nhạy cảm, kích ứng, ngứa rát. Việc lựa chọn và điều chỉnh mức độ phù hợp sẽ giúp retinoids phát huy công dụng một cách tốt nhất, vừa đủ để bạn thấy da căng, sáng bóng, đẩy sạch mụn mà không gặp phải các tác dụng phụ.

Nếu không tìm được sản phẩm chứa Retinol phù hợp mà vẫn muốn dùng Tretinoin thì nên bắt đầu với nồng độ thấp nhất (0,025%) với tần suất ít và tăng dần khi da đã thích ứng. Đầu tiên chỉ dùng 1-2 lần/tuần, khi cảm thấy da bắt đầu thích ứng thì tăng lên cách ngày dùng 1 lần, rồi dùng mỗi ngày.

Tần suất sử dụng

Khi mới bắt đầu sử dụng, chỉ nên dùng Retinoids từ 1-2 lần 1 tuần. Không nên sử dụng quá nhiều lần bởi nó có thể gây kích ứng. Nếu da bạn yếu và có nhiều vấn đề, dù cho sau 3 – 5 tháng sử dụng, bạn vẫn phải dùng cách ngày.

Nếu da khỏe, khi cảm thấy da đã dần quen với sản phẩm, bạn có thể tăng dần tần suất lên. Khi đã sử dụng Retinoids, bạn nên gắn bó với hoạt chất này và kiên nhẫn sử dụng để thấy được kết quả lâu dài trên da.

Liều lượng sử dụng

Kể cả khi bạn sử dụng sản phẩm với lượng nhiều hơn cũng sẽ không giúp có tác dụng nhanh hơn, mà ngược lại càng dễ gây kích ứng da. Do đó, chỉ sử dụng một vừa đủ bằng hạt đậu cho toàn bộ khuôn mặt. Với liều lượng như vậy thì retinoid sẽ vừa đủ để bao phủ 1 lớp nhẹ trên da, giảm thiểu khả năng kích ứng trong trường hợp dùng quá liều.

Thời điểm phát huy hiệu quả

Retinoid mất khoảng 10 đến 12 tuần để có được hiệu quả. Hầu hết mọi người không nhìn thấy bất kỳ kết quả nào trong vài tháng đầu tiên, nhưng mà da của mỗi người khác nhau nên không thể đưa ra một kết luận chắc chắn nào. 

Một số người có được kết quả tốt ngay sau 1 tháng sử dụng, số khác phải kiên nhẫn và mất thời gian lâu hơn. Tuy nhiên, lợi ích từ retinoid thường đạt đỉnh sau một năm sử dụng phù hợp. 

10-12 tuần là khoảng thời gian trung bình để thấy được hiệu quả của Retinoid

Trong 4-6 tuần đầu tiên, bùng phát mụn, lột da và kích ứng là các hiện tượng phổ biến có thể gặp phải. Do đó, rất khó để kiên trì sử dụng trong một vài tuần đầu, tuy nhiên ở tuần thứ 12 thì hiệu quả trên da sẽ được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên nếu đã đến tuần thứ 12 mà  da vẫn rất đỏ, rất ngứa, hư tổn và bị kích ứng, cần ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu.

Khi mới sử dụng retinoid, người dùng rất khó để xác định có nên tiếp tục sử dụng hoặc bỏ cuộc. Câu trả lời cho câu hỏi này là khác nhau cho tất cả mọi người:

• Nếu da nóng đỏ và sần ngay lập tức sau khi áp dụng retinoid, có thể đây là một phản ứng dị ứng.
• Nếu da bị kích ứng nhưng dần dịu đi sau 2-3 ngày không sử dụng retinoid, thì có thể chỉ cần cắt giảm tần suất sử dụng.
• Nếu da vẫn còn khó chịu ngay cả sau khi ngừng sử dụng retinoid một tuần, có thể retinoid không được dung nạp trên da.

5. Lưu ý khi sử dụng retinoid

Sử dụng Retinoid có thể khiến da bạn bị kích ứng

Có thể gây ra các tác dụng phụ trên da

Trong khoảng 6 tuần đầu tiên sử dụng, bạn có thể sẽ phải chịu những tác dụng phụ của retinoids như da trở nên nhạy cảm, sưng đỏ, nổi mụn, khô da…Mức độ kích ứng khi sử dụng retinoids của mỗi người là khác nhau. Có những người may mắn chịu đựng được retinoids loại nặng đô nhưng có những người bị kích ứng ngay cả với loại retinoids nhẹ dịu nhất. 

Để tránh da quá kích ứng, khi bắt đầu bạn nên lựa chọn loại Retinoids nhẹ nhàng như Retinol, đừng nên bắt đầu với loại mạnh như Tretinoin ngay. Một lưu ý khi sử dụng retinoid đó là cần thực hiện các bước dưỡng ẩm đầy đủ để tránh tình trạng khô da, bong tróc. Ngoài ra, nếu các tác dụng phụ đó kéo dài trên da, bạn cần ngưng sử dụng và thăm khám bác sĩ. 

Retinoids khi sử dụng với mục đích trị mụn có thể làm da nổi nhiều mụn hơn trong thời gian đầu do khả năng đẩy mụn ẩn, kích thích mụn chín và rụng nhanh, gọi là hiện tượng Purging (đẩy mụn). Nếu trong thời gian đầu, bạn thấy mụn ẩn trồi lên thì bạn không cần phải quá lo lắng, tuy nhiên, phải phân biệt hiện tượng này với dị ứng (dị ứng thì da sẽ mẩn đỏ lên, đau rát…). Từ đó, quyết định xem có nên tiếp tục gắn bó với retinoid nữa hay không. 

Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng 

Việc hấp thụ vitamin A với liều lượng không hợp lí trong thai kì sẽ có khả năng gây dị tật thai nhi do sự thay đổi về liều lượng các chất sinh học được người mẹ hấp thụ sẽ đi vào mạch máu và ảnh hưởng tới sự phát triển của bào thai. Retinoids đa phần có đặc tính tương tự vitamin A. Vì vậy, để đảm bảo an toàn sức khỏe, bạn nên loại retinoid ra khỏi chu trình dưỡng da khi đang mang thai hoặc cho con bú

Kết hợp retinoid với các hoạt chất khác

• Không nên dùng retinol với benzoyl peroxide, một hoạt chất trị mụn cực mạnh có trong sản phẩm đặc trị mụn. Hai chất này khi sử dụng với nhau sẽ trung hòa và làm mất đi hoạt tính của nhau.
• Retinol là chất có tính chuyển hóa tế bào cao nên bạn không nên sử dụng chung với các loại kem dưỡng da hoặc các liệu pháp thẩm mỹ có chứa hoạt chất lột da mạnh như glycolic acid và salicylic acid.
• Thời gian đầu khi sử dụng retinoid, không nên sử dụng đồng thời với AHA/BHA hay Vitamin C vào cùng 1 buổi, vì như vậy sẽ tăng khả năng kích ứng cho da. 

6. Lầm tưởng tai hại về Retinoid

Retinoid ngăn chặn hoàn toàn quá trình lão hoá da?

Sai, chỉ hỗ trợ được phần nào

Retinoid thực sự có tác dụng trong việc chống lão hóa. Retinoid kích thích thay da mới nhanh hơn, mang lại cho phái đẹp làn da mịn màng trong khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên, đừng ngây thơ nghĩ rằng retinoid có thể chặn đứng những tác động của thời gian lên làn da của bạn. Với da lão hóa, nếu chỉ sử dụng retinoid sẽ khó mang lại hiệu quả như mong muốn. Bởi kèm theo tác động thay da trên bề mặt nhanh, còn có những tác dụng không mong muốn khác như kích ứng, bong tróc đối với làn da nhạy cảm, vì vậy đòi hỏi một chế độ chăm sóc da đặc biệt mỗi ngày mới có thể mang lại hiệu quả cao nhất. 

Retinoid dễ sử dụng?

Sai.

• Trên thị trường xuất hiện vô vàn sản phẩm chứa retinoid, retinoid cũng gồm nhiều loại khác nhau, nên việc lựa chọn không hề đơn giản
• Mỗi làn da lại có những đặc điểm và phản ứng khác nhau với sản phẩm. Với những làn da nhạy cảm, retinoid có thể khiến da bị kích ứng, mẩn đỏ, khô ráp.
• Việc apply retinoid cũng khá ngặt nghèo. Do tính mẫn cảm với ánh sáng, nên cần tắt hết đèn điện, các loại màn hình điện thoại máy tính rồi leo lên giường đi ngủ ngay sau khi bôi. Bên cạnh đó, cùng cần nâng cấp quy trình dưỡng da, nhất là luôn trang bị một lọ kem chống nắng tốt và thao tác các bước dưỡng ẩm đầy đủ nhất có thể để đối phó với nguy cơ bị khô da.

Retinoid tác dụng ngay tức thì?

Hoàn toàn sai. 

Dùng retinoids không dành cho những ai thiếu kỉ luật và kiên nhẫn. Bởi để thấy được tác dụng của retinoid đối với làn da sẽ mất khoảng thời gian từ 3 tháng đến 1 năm. 

Ngoài ra, khi sử dụng retinoids, cần phải dùng liên tục, nếu không tác dụng của nó trên da sẽ không còn. 

Retinoid cần thiết với hầu hết mọi loại da?

Không hẳn.

Ngoài retinoid ra còn có nhiều sự thay thế khác có thể khắc phục các vấn đề của làn da. Nếu bạn không phải là người có thể kiên trì và chấp nhận được các tác dụng phụ khó chịu của retinoid thì vẫn còn nhiều giải pháp khác nữa và retinoid không phải cách duy nhất.